Het vergeten plantseizoen: “Je kunt juist nu je tuin een boost geven!”

De herfst is aangebroken. Is dat het seizoen om door het raam naar je uitgebloeide tuin te kijken, wachtend op het voorjaar? Integendeel, je kunt juist nu je tuin een boost geven, zegt ecologisch adviseur Marian van den Beitel. Want oktober en november zijn het vergeten plantseizoen. Zij deelt hier graag haar kennis en tips, voor zoveel mogelijk groene tuinen in Hollandse Duinen.

Bodem en nectar
Marian van den Beitel, eigenaar van Lekker Groen, is ecologisch adviseur en tuinontwerper. Ze is partner van NPHD en adviseert voor het project Groene Tuinen in Hollandse Duinen. Waar let zij speciaal op bij het inrichten van tuinen in het gebied van NPHD?
“Bij het kiezen van beplanting houd ik vanzelfsprekend rekening met de bodem. Aan de kust staan veel planten op zand, waar het water snel wegloopt. Ze staan bovendien bloot aan de zoute zeewind en er is ook nog eens meer zon, waardoor het veel droger is. Aan de kust gedijen dus andere planten dan bijvoorbeeld in een tuin op kleigrond, die in dit gebied ook veel voorkomt.”
“Ik kies altijd voor minder gecultiveerde soorten. De te veel gecultiveerde soorten produceren weinig tot geen nectar of stuifmeel. Ze doen dus niets voor insecten. Je ziet ook echt het verschil: in een border met de juiste planten zoemt het in de zomer, vlinders vliegen af en aan, er is leven. En als je insecten in je tuin hebt, heb je ook vogels.”

Wat is het vergeten plantseizoen?
“De meeste mensen gaan in het voorjaar aan het werk in de tuin. Maar we lijken te vergeten dat juist de herfst bij uitstek een goede tijd is om bloemen en gras in te zaaien en nieuwe planten, heesters en bomen te planten. De bodem is nog lekker warm en toch al vochtig, waardoor planten goed kunnen wortelen. Daardoor zijn ze straks in het voorjaar sterk genoeg om de drogere periodes te doorstaan. Ze groeien goed en nemen steeds meer ruimte in waardoor onkruid minder kans krijgt. En dan hoef je in het voorjaar weinig meer te doen.”

Plant in het najaar
“Oktober en november zijn dan ook uitstekende maanden om bomen, heesters of vaste planten te planten. Tegel eruit, plantje erin: nu is de tijd. Bomen zijn in het najaar voordeliger om aan te schaffen en beter van kwaliteit, omdat je ze met kale wortel kan kopen. Kies inheems zoals een lijsterbes (kijk hier voor meer inheemse planten en bomen, red.). Zet ook najaarsbloeiers zoals herfstaster en duizendknoop in je tuin. Zo heb je in de donkere maanden nog kleur in je tuin en bovendien geven vruchten, besjes en nectar de vogels en insecten te eten. In november is bloeiende klimop een belangrijke leverancier van nectar voor bijen en zweefvliegen. Veel mensen snoeien het te kort, dan gaat de plant niet bloeien. Laat je klimop aan bovenzijde gewoon gaan, is het advies. Dat geldt ook voor andere uitgebloeide planten. De stengels bieden overwinterende insecten een schuilplaats.”

Laat blad liggen
“In elke tuin kun je de biodiversiteit stimuleren. Maak ruimte voor dieren, onder de grond, in de grond en boven de grond. En dat kost je weinig tot geen extra werk.
Laat gevallen blad lekker liggen in je borders en veeg het ook van je terras en je paden de border in. Dat heeft veel voordelen. Het biedt beschutting voor allerlei beestjes, van insecten tot egels. Aan een doorgang in je schutting heeft een egel genoeg om op bezoek te komen of zelfs te overwinteren in een bergje takken en blad.
Bladeren geven langzaam voeding af aan je bodem. Dat is ook belangrijk voor bodemleven zoals wormen, die de grond los en gezond houden. Ook kleine insecten en schimmeldraden profiteren ervan. Ze werken samen en voorzien planten van voeding in de vorm van suikers.
Water in je tuin biedt plek aan kikkers, salamanders en waterinsecten. Het is een drink- en badplaats voor vogels. En het vangt regenwater op. Een kleine vijver, bijvoorbeeld een ingegraven teil, is al mooi.
Het is ook een leuk idee om een wormenhotel bij je keukendeur te zetten. De schillen die je daarin gooit, zetten wormen heel snel om in mooie compost. Het geeft een goed gevoel dat je je afval kunt gebruiken voor extra voeding in je tuin, terwijl je ook nog eens je eigen afvalstroom vermindert.”

Kleur
“Het is natuurlijk leuk om zo lang mogelijk te profiteren van bloei en kleur in je tuin. Herfstaster, duizendknoop, Verbena (ijzerhard), Helleborus (ook wel kerstroos) en Viburnum (of sneeuwbal) zijn voorbeelden van najaars- en winterbloeiers. Kies in het tuincentrum niet automatisch planten die in bloei staan, maar denk erover na zodat je het hele seizoen kleur in je tuin houdt.
Oktober, november en december zijn ook de maanden om bollen in de grond te stoppen, wat veel mensen in de Duin- en Bollenstreek doen. Gebruik dan het liefst biologische bollen waarvoor geen gif is gebruikt en kies voor inheemse soorten. Bolbloemen kunnen veel doen voor insecten. En vroeg in het voorjaar heb je dan de eerste kleur weer in je tuin.
Zo gebeurt er altijd wel wat in je tuin, dat maakt het boeiend. En je trekt al die beestjes aan, dat is zo leuk!”